Longemfyseem is een chronische ziekte die de longen aantast. Mensen hebben twee longen. De lucht die je inademt komt binnen via je neus of mond en komt vervolgens via de luchtpijp in je longen terecht. De longen bestaan uit een reeks gevouwen membranen (de longblaasjes) die zich aan de uiteinden bevinden van de kleinere vertakkingen van de bronchiën, de bronchiolen. De longblaasjes (alveoli) zijn verantwoordelijk voor de opname van zuurstof en het verwijderen van koolstofdioxide uit het lichaam. Longemfyseem duidt op een abnormale permanente vergroting van de longblaasjes en bronchiolen van de luchtwegen, waardoor ze niet meer goed werken. Longemfyseem is een longziekte die samen met chronische bronchitis valt onder COPD. Er is een aanzienlijke overlap tussen chronische bronchitis en emfyseem.
- Wat is longemfyseem?
- Longemfyseem is een chronische ziekte
- COPD
- Symptomen van longemfyseem
- Oorzaken van emfyseem
- Risicofactoren
- Onderzoek en diagnose
- Behandeling van longemfyseem
- Stoppen met roken
- Medicijnen
- Longrevalidatie
- Zuurstoftherapie
- Chirurgie
- Andere behandelingen
- Vaccinaties
- Diuretica of plaspillen
- Acute exacerbaties
- Depressie
- Gewichtscontrole
- Prognose van emfyseem
- Complicaties
- Preventie
COPD in vergelijking met een gezonde long (healthy) / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
Wat is longemfyseem?
Longemfyseem is een chronische ziekte
Longemfyseem is een longaandoening die kortademigheid veroorzaakt. Bij mensen met emfyseem zijn de longblaasjes (alveoli) beschadigd. Na verloop van tijd verzwakken en barsten de wanden van de longblaasjes, waardoor grotere luchtruimten ontstaan in plaats van vele kleine. Dit vermindert het oppervlak van de longen en daarmee de hoeveelheid zuurstof die je bloedbaan bereikt. Als je uitademt, werken de beschadigde longblaasjes niet goed en komt oude lucht vast te zitten, waardoor er geen ruimte is voor frisse, zuurstofrijke lucht. De meeste mensen met emfyseem hebben ook chronische bronchitis. Hierbij zijn de vertakkingen van je luchtpijp blijvend ontstoken, wat leidt tot een aanhoudende hoest.
COPD
Emfyseem en chronische bronchitis zijn twee aandoeningen die samen COPD worden genoemd. COPD betekent Chronic Obstructive Pulmonary Disease (Chronische Obstructieve Longziekte). Roken is de belangrijkste oorzaak van COPD. Behandeling kan de progressie van COPD vertragen, maar het kan de schade niet ongedaan maken.
Een chronische hoest is een van de eerste tekenen van emfyseem, naast kortademigheid. / Bron: Ljupco/Istock.com
Symptomen van longemfyseem
De symptomen van longemfyseem zijn:
- kortademigheid
- chronische hoest
- frequente longontstekingen
- veel slijm
- piepende ademhaling
- verminderde eetlust en gewichtsverlies
- vermoeidheid
- blauw getinte lippen of vingernagels of cyanose, vanwege een gebrek aan zuurstof
- angst en depressie
- slaapproblemen
- ochtendhoofdpijn als gevolg van een gebrek aan zuurstof, wanneer 's nachts ademen moeilijk is
Roken is de grootste risicofactor voor longemfyseem / Bron: WerbeFabrik, Pixabay
Oorzaken van emfyseem
De belangrijkste oorzaak van emfyseem is langdurige blootstelling aan irriterende stoffen in de lucht, waaronder:
- tabaksrook
- cannabisrook
- luchtvervuiling
- chemische dampen en stoffen
Zelden wordt emfyseem veroorzaakt door alfa-1 antitrypsine deficiëntie (AAT), een erfelijke aandoening van de longen en de lever.
Risicofactoren
Factoren die het risico op het ontwikkelen van longemfyseem verhogen, zijn onder meer:
- Roken en meeroken.
- Leeftijd: de ziekte openbaart zich meestal bij mensen tussen de 40 en 60 jaar oud.
- Beroepsblootstelling aan dampen of stoffen.
- Blootstelling aan verontreinigende stoffen binnenshuis en buitenshuis.
Soms ontstaan reusachtige gaten in de longen van emfyseem patiënten: bulleus emfyseem / Bron: Nevit Dilmen, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Onderzoek en diagnose
De arts zal een gedetailleerd onderzoek van je ademhalingssysteem uitvoeren. De arts kan een aantal onderzoeken uitvoeren om de diagnose van emfyseem te bevestigen en de ernst te bepalen:
- Bloedonderzoek: specifiek kan worden gekeken naar de concentratie van rode bloedcellen. De hemoglobinewaarden en de concentratie van rode bloedcellen kunnen verhoogd zijn als gevolg van het chronische zuurstofgebrek in het lichaam (een poging tot compensatie). Dit proces wordt secundaire polycytemie genoemd.
- Een röntgenfoto van de borstkas (thorax): dit toont hyperinflatie (overmatige uitzetting) van de longen. De longvelden kunnen er vergroot en leeg uitzien en kunnen het diafragma plat maken. De arts kan ook blazen (bullae) op het longoppervlak zien bij ernstige longemfyseem aan de buitenkant van de longen. In veel gevallen zal de thoraxfoto echter normaal zijn.
- ECG of Echocardiogram: deze tests kunnen tekenen van rechtszijdig hartfalen detecteren (een complicatie van emfyseem en COPD).
- Longfunctietests: spirometrie is de beste test om luchtstroombeperking en obstructie te detecteren. In tegenstelling tot astma is de luchtstroombeperking bij chronische obstructieve longziekten grotendeels onomkeerbaar.
- Rechtszijdig hartfalen: deze kunnen ook normaal zijn, maar in de latere stadia van de ziekte kun je lage zuurstof- en hoge koolstofdioxidegehalten hebben.
Stoppen met roken / Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.com - Hoge resolutie CT-scan: dit is waarschijnlijk de beste test voor het detecteren van emfyseem en bullae (grote uitgezette luchtruimten).
Stoppen met roken / Behandeling van longemfyseem
Het doel van de behandeling van longemfyseem is vooral om je kwaliteit van leven te verbeteren door symptomen onder controle te houden en exacerbaties van de ziekte te voorkomen (plotseling optreden van symptomen en achteruitgang van de functie). Mogelijke behandelingen zijn:
Stoppen met roken
Stoppen met roken is de belangrijkste behandeling voor emfyseem. Stoppen met roken, vertraagt de progressie van de ziekte, verbetert je symptomen en verlengt je levensjaren, ongeacht de onderliggende ernst van de aandoening.
Medicijnen bij longemfyseem / Bron: Stevepb, Pixabay
Medicijnen
Geneesmiddelen worden gebruikt bij longemfyseem om de symptomen te onderdrukken en voor de behandeling van acute exacerbaties. Bronchusverwijders (zoals Ventolin, Seretide en Atrovent gegeven als puffers of vernevelaars) kunnen helpen bij het verbeteren van je longfunctie. Deze verbeteringen zijn echter meestal veel minder dan bij andere ziekten zoals astma. Je arts kan ook steroïden voorschrijven om je symptomen onder controle te houden. Antibiotica worden gebruikt voor kortdurende exacerbaties van de ziekte te bestrijden. De arts kan ook middelen voorschrijven om de dikte van je sputum te verminderen (mucolytica genoemd). Deze middelen kunnen de frequentie van exacerbaties verminderen. Als je alfa-1 antitrypsine deficiëntie heeft, kunnen er ook medicijnen voorgeschreven worden.
Longrevalidatie
Er is aangetoond dat fysiotherapie kan helpen om afscheidingen in de luchtwegen te verwijderen. Verschillende technieken zijn beschikbaar, zoals stoominhalatie, die helpt bij het verwijderen van sputum en het verbeteren van je ademhaling. De arts zal je ook laten deelnemen aan oefen- of longrehabilitatieprogramma's waarvan is aangetoond dat het de inspanningstolerantie verhoogt, de symptomen verlicht en je kwaliteit van leven verbetert.
Zuurstoftherapie
Als je een ernstige beperking van de luchtstroom hebt, kan het zijn dat je thuis zuurstoftherapie nodig hebt, soms tot 19 uur per dag. Zuurstof kan worden toegediend via kleine plastic buisjes in je neus of via een masker. Het is aangetoond dat deze behandeling het leven verlengt bij patiënten met ernstig emfyseem en COPD die gestopt zijn met roken. Het beste effect van zuurstofbehandeling wordt verkregen als je gestopt bent met roken.
Chirurgie
Als je lijdt aan ernstige longemfyseem, dan kun je baat hebben bij longchirurgie. Er zijn verschillende operaties beschikbaar, zoals het weghalen van blazen aan de longen (bullectomie) of longoperaties waarbij het meest zieke deel van de longen wordt verwijderd en de elasticiteit van de resterende long kan verbeteren. Af en toe als je een zeer ernstige ziekte hebt, kun je een enkele of dubbele longtransplantatie nodig hebben. Dit is meestal gereserveerd voor patiënten met aanzienlijke vermindering van de longfunctie, lage zuurstofconcentraties in rust en voortdurende achteruitgang.
Andere behandelingen
Andere behandelingen kunnen bestaan uit:
Vaccinatie / Bron: Production Perig/Shutterstock.com
Vaccinaties
Het is belangrijk dat je je jaarlijkse griepvaccinatie en pneumokokkenvaccin krijgt. Dit zal helpen om effectieve exacerbaties van deze middelen te verminderen.
Diuretica of plaspillen
Bij de behandeling van chronisch hartfalen neemt het gebruik van diuretica of plaspillen een belangrijke plaats in
Acute exacerbaties
Acute aanvallen moeten worden behandeld met bronchodilatatoren, zuurstoftoedening, antibiotica en glucocorticoïden.
Depressie
Omdat emfyseem en COPD aanzienlijke beperkingen kunnen veroorzaken, is het niet ongebruikelijk dat mensen die hieraan lijden depressief worden. Psychotherapie en antidepressiva kunnen je hierbij helpen.
Gewichtscontrole
Het is belangrijk dat je een gezond gewicht behoudt en gezond en gevarieerd eet. Bij gevorderde longemfyseem kun je een opvallend gewichtsverlies ervaren. Je moet een hoog vetgehalte en een voedzaam dieet hebben om spierverlies te voorkomen. Als je aan overgewicht lijdt, moet je proberen je gewicht te verminderen tot een gezond bereik middels een plantaardig dieet en beweging.
Prognose van emfyseem
De prognose van longemfyseem hangt van verschillende factoren af. Een van de belangrijkste factoren is of je al dan niet blijft roken. Soppen met roken verbetert de symptomen en de prognose, zelfs bij patiënten met een ernstige ziekte. De aanwezigheid van complicaties zoals hartfalen, respiratoire insufficiëntie en exacerbaties bepalen ook je algehele uitkomst en mortaliteit. Bij de meeste patiënten met emfyseem is de luchtstroombeperking progressief, wat uiteindelijk leidt tot aanzienlijke invaliditeit en verminderde overleving. Behandeling van emfyseem is moeilijk, met slechts ongeveer een kwart van de patiënten die duidelijk profiteren van de gebruikelijke medische behandelingen. Bovendien kunnen deze medicijnen aanzienlijke bijwerkingen veroorzaken.
Complicaties
Mensen met longemfyseem ontwikkelen sneller de volgende aandoeningen en complicaties:
- Een klaplong, ook wel pneumothorax genoemd.
- Hartproblemen, doordat emfyseem de druk in de slagaders die het hart en de longen met elkaar verbinden kan verhogen, wat kan leiden tot cor pulmonale waarbij een deel van het hart uitzet en zwakker wordt.
- Grote gaten in de longen (bullae). Sommige mensen met emfyseem ontwikkelen lege ruimtes in de longen die bullae worden genoemd. Ze kunnen zo groot zijn als de helft van de long. Naast het verminderen van de hoeveelheid beschikbare ruimte voor de long om uit te zetten, kan reusachtige bullae je risico op klaplong verhogen.
Preventie
Om longemfyseem te voorkomen, is het belangrijk om niet te roken en meeroken te voorkomen. Draag een masker om je longen te beschermen als je werkt met chemische dampen of stoffen.
Lees verder
- COPD levensverwachting, prognose en de vier GOLD-stadia
- COPD: symptomen, gevolgen, behandeling en medicatie COPD
- Longziekten of longaandoeningen: symptomen en oorzaken
- Chronische bronchitis: symptomen, oorzaken en behandeling
- Bronchitis: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
